گزیده درس چهل و دو
درس چهل و دوم از «قال: وهو سابق و یلحقه وجوب آخر لایخلو عنه قضیة فعلیة»، شروع شده است و تا «لا یمکن زواله عن الممکن فتغایرا »، ادامه دارد. مرحوم خواجه میفرماید: ممکنالوجود دو تا وجوب دارد: یکی وجوب سابق و دیگری، وجوب لاحق است. ایشان در ادامه به این نکته اشاره میکند که امکان را از ممکن نمیشود جدا کرد، چون چیزی که ممکن است و چنانچه امکان از آن گرفته شود، یا واجب یا ممتنع میشود، به همین جهت امکان برای ممکن واجب است. گفته شد هر موضوعی که متصف به صفتی باشد، وجوبا به آن صفت متصف است و در حال وصف نمیشود آن وصف از آن گرفته شود. نسبت میان وجوب و امکان نسبت تشکیکی است، به این معنا که وجوب تام و اقوی و امکان اضعف است. مسئله سی و دوم، در بارهی امکان استعدادی است. مرحوم علامه امکان استعدادی را قبلاً توضیح داده بود که آن شدت و ضعف میپذیرد و در مورد مرکبات تحقق پیدا میکند و غیر از امکان ذاتی است.
کلیدواژه: دو وجوب برای ممکن و امکان استعدادی.