گزیده درس صد و هشتاد و سه
درس صد و هشتاد و سه از «قال: و شرائط حسنه انتفاءُ المفسدة و تقدُّمُه و امکانُ ...»، شروع شده است و تا «و لابدّ من تراخ بین التکلیف و الثواب و الا لزم الالجاء» ادامه دارد. بحث در بارهی حسن تکلیف بود که مورد بررسی قرار گرفت و در اینجا مرحوم خواجه به شرائط حسن تکلیف میپردازد. به این معنا که تکلیف یک امر نیکو است، حالا شرائط آن کداماند؟ سپس ایشان آن شرائط را بیان میکند. مرحوم علامه در شرح کلام خواجه میفرماید: برخی از شرائط مربوط به خود تکلیف و بعضی مربوط به متعلق تکلیف است. آنچه مربوط به خود تکلیف است، دو امر میباشد و همچنین آنچه که مربوط به متعلق تکلیف [فعل مکلف] نیز دو امر است. تکلیفکننده باید خودش به ویژگیهای فعل عالم باشد تا اینکه مردم را به انجام قبیح و ترک واجب تکلیف نکند. اموری که مربوط به مکلف است اینکه مکلف توان بر انجام دادن آن فعل را داشته باشد. تکلیف هم گاهی به علم و گاهی به عمل تعلق میگیرد. علم هم گاهی علم عقلی خالص است و گاهی سمعی میباشد. عمل نیز همیطور است؛ به این معنا گاهی تکلیف به یک عمل عقلی و گاهی سمعی است که خودش بر چهار قسم [واجب، حرام، مستحب و مکروه] تقسیم میشود. در ادامه مرحوم خواجه میفرماید: تکلیف برای همیشه نیست و انسانها فقط در دنیا تکلیف دارند و در آخرت تکلیفی ندارند.
کلیدواژه: شرائط تکلیف حسن.