گزیده درس صد و پنجاه و سه
درس صد و پنجاه و سه از «الوجه الثالث: أنّ کلّ موجود سواء ممکن علی مایأتی فی باب ...»، شروع شده است و تا «من حیث انّها معلومة و ذلک کاف فی تعلق العلم»، ادامه دارد. دو دلیل برای اثبات علم خداوند در درس قبلی بیان گردید و در این درس به سایر دلایل مرحوم خواجه و مرحوم علامه پرداخته میشود. دلیل سوم، این است که هر چیزی غیر از ذات خداوند ممکن است و هر ممکنی وجودش مستند به واجب است یا اینکه خود خدا بلاواسطه چیزی را خلق میکند و یا اینکه با واسطه چیزی را میآفریند. قبلا در مباحث مختلف بیان گردید که علم به علت مستلزم علم به معلول است. لذا، خداوند همچنانچه که به خودش علم دارد، به غیر خودش هم علم دارد. استاد میلانی، دوباره به دلیل دوّم برمیگردد و آن دلیل را مورد ارزیابی بیشتری قرار میدهد. مرحوم خواجه در ادامه میفرماید: که از دلایل سهگانه، دلیل سوم از عمومیت برخوردار است و شامل علم خدای منان نسبت به هر معلومی را نشان میدهد. ایشان و مرحوم علامه بعد از اینکه از استدلال بر اثبات علم خداوند فارغ میگردند، به پاسخ از اشکالات و شبهات میپردازند.
کلیدواژه: بررسی دلایل علم خداوند.