گزیده درس صد و هفتاد و چهار
درس صد و هفتاد و چهار از «قال: و لا نسبة فی الخیریة بین فعلنا و فعله تعالی»، شروع شده است و تا «و قد صنفها اصحابنا علی عشرة اوجه:» ادامه دارد. در اینجا هم مرحوم خواجه به شبههی دیگری از شبهات اشاعره پاسخ میدهد. شبهه این است که اگر قرار باشد خود بنده ایمان آورده باشد و خودش کار خود را انجام دهد، در آن صورت برخی از کارهای بنده از کارهای خداوند بهتر خواهدبود. مرحوم خواجه میفرماید که میان فعل انسان و فعل خداوند نسبت بهتر بودن وجود ندارد؛ به این معنا، این گونه نیست که برخی از افعال بنده از برخی از کارهای خداوند بهتر باشد. استاد در ادامه به حاشیه استاد حسنزاده آملی ذیل عبارت «قال: و تعذر المماثلة» اشاره مینماید و آن را نقد میکند. شبههی دیگری که مطرح شده این است که اگر بنده خودش فاعل ایمان باشد آنگاه بر او واجب نیست که خداوند را به خاطر ایمان آوردن سپاسگزار باشد. مرحوم خواجه در پاسخ میفرماید: سپاس از خداوند بر نفس ایمان نیست، بلکه بر مقدمات ایمان است. تا اینجا جواب از شبهات عقلی اشاعره داده شد، بعد از آن یک شبهه نقلی مطرح کرده است که در قرآن کریم برخی آیات وجود دارد، دلالت بر جبر میکند و سپس چند آیه را ذکر میکند. مرحوم خواجه به این شبهه پاسخ کوتاه میدهد و مرحوم علامه آن را به صورت مفصل با استفاده از آیات تبیین مینماید.
کلیدواژه: پاسخ به شبهات اشاعره.