کتاب اصول فقه مرحوم مظفر:
این درس نیز اختصاص دارد به ملازمات عقلیه. کار شناس محترم در آغاز به تبیین یک پرسش پرداخته است. چرا به غیر مستقلات عقلیه ملازمه عقلیه می گویند؟ جواب: چون محتوای کبری، ملازمه بین دو حکم شرعی است و حاکم به این ملازمه، عقل است. سپس به تبیین غیر مستقلات عقلیه پرداخته است. غیر مستقلات عقلیه از دو مقدمه درست شده است: اول صغری و دوم کبری و صغری دو خصوصیت دارد: 1. حاکم به صغری، شرع است. 2. در علم فقه باید از صغری بحث شود. و کبری هم دو خصوصیت دارد:1. محتوای آن ملازمه بین دو حکم شرعی است و حاکم به آن عقل است.2. در علم اصول از آن بحث می شود. در کل مستقلات عقلیه که از آن حکم شرعی کشف می شود، منحصر در یک چیز است و آن حسن و قبح عقلی است. در ادامه به تبیین مستقلات عقلیه پرداخته، در مسئله حسن و قبح عقلی، چهار بحث وجود دارد: بحث اول: آیا با قطع نظر از امر و نهی شارع، حسن و قبح برای افعال ثابت است یا خیر؟ در این بحث، چند نظریه وجود دارد: نظریه اول: عدلیه: با قطع نظر از امر و نهی شارع، برخی از افعال حسن است و برخی از افعال، قبیح هستند، و شارع امر به فعل دارای حسن و نهی از فعل دارای قبح می کند. نظریه دوم: اشاعره: با قطع نظر از امر و نهی شارع، حسن و قبحی وجود دارد و الحسن ما حسّنه الشارع و القبیح ما قبّحه الشارع. بحث دوم: بعد از ثبوت حسن و قبح با قطع نظر شارع، آیا عقل انسان می تواند حسن و قبح افعال را درک کند یا خیر؟در این بحث هم دو نظریه وجود دارد: اول: اصولیین از عدلیه: عقل می تواند درک حسن و قبح افعال را کند فی الجمله.دوم: برخی از اخباریین مثل محدث استرآبادی و جزائری و بحرانی: عقل نمی تواند درک حسن و قبح افعال را کند.
مهمترین مباحث این درس:
دیدگاه اشاعره و عدلیه در باره حسن و قبح عقلی. وجه تسمیه غیرمستقلات عقلیه.