کتاب اصول فقه مرحوم مظفر:
این درس اختصاص دارد به علت سوم ادراک حسن قبح. کار شناس محترم در آغاز به تبیین علت سوم ادارک حسن و قبح پرداخته است. سوم: خلق و خوی؛ یک چیزی برای یک نفر خلق و خوی شده و این باعث شده بگوید این حسن است یا قبیح است. مثلا شجاعت خلق و خویش شده و باعث شده بگوید شجاعت ینبغی فعله. حال معنای در خلق و خوی، دو نظریه است:مشهور: خلق، ملکه ای است که از تکرار عمل حاصل می شود.مرحوم مظفر: ندای خداوند در درون انسان و به اعتبار عقل سلیم یا ضمیر است.نکته: عملی که خلق شده است، گاهی کمال است و مصلحت نوعیه دارد مثل عدل، آنگاه این عمل از جهت کمال و مصلحت نوعیه داشتن، داخل در نزاع بین عدلیه و اشاعره است. سپس به تبیین سبب چهارم پرداخته است. چهارم: انفعالات نفسانی، یعنی احساسات باطنی و درونی، مثل دلسوزی و مهربانی: حسن و قبح به معنای سوم اگر ناشی از انفعالات نفسانی بود، مورد نزاع بین عدلیه و اشاعره نیست، بلکه هر دو گروه معتقدند که قبل از بیان شارع، حسن و قبح وجود دارد.نکته: این حسن و قبح به درد نمی خورد و در حلقه رسیدن به حکم شرعی قرار نمی گیرد، چون این احساسات در خداوند وجود ندارد. پنجم: عادت مردم؛ حسن و قبح به معنای سوم اگر ناشی از عادت باشد، محل نزاع بین عدلیه و اشاعره نیست، چون حسن و قبح ناشی از عادت قبل از بیان شارع وجود دارد.
مهمترین مباحث این درس:
علت سوم ادراک حسن و قبح. علت چهارم ادراک حسن و قبح. خلق و خوی انسانی. انفعالات نفسانی.