کتاب اصول فقه مرحوم مظفر:
این درس اختصاص دارد به تحریر نزاع در مسأله ضد. کار شناس محترم در آغاز به تبیین محل نزاع در مسأله ضد پرداخته است. در این مسئله بحث در این است که آیا امر به شیء، مقتضی نهی از ضدش است یا خیر؟ مثلا اگر مسجد نجس بود، ازاله نجاست از مسجد بر ما واجب است، این ازاله، یک ضدی دارد که اگر مشغول به ضد شویم، دیگر نمی توانیم ازاله کنیم و آن ضد، مثلا نماز هست. حال اگر امر به شیء مقتضی نهی از ضد باشد، شارع یک امر و یک نهی در اینجا دارد و اگر مقتضی نباشد، شارع فقط امر به شیء کرده است.سپس به تبیین بیان مرحوم مظفر پرداخته است. مرحوم مظفر می فرمایند قبل از وارد شدن در اصل بحث، سه کلمه را باید توضیح دهیم: 1. ضد: ضد دو معنی دارد: الف: در فلسفه، ضد به امر وجودی گفته می شود که بین این امر وجودی و امر وجودی دیگر، کمال تنافی است و با هم جمع نمی شوند، مثل ایستادن و نشستن که هر دو امر وجودی هستند و با هم جمع نمی شوند. ب: در اصول، ضد به هر امر منافی با شیء، گفته می شود، به طوری که این دو چیز قابل اجتماع نمی باشند اعم از آنکه آن چیز وجودی یا عدمی باشد، مثلا ازاله نجاست از مسجد که به صلاة ضد وجودی (ضد خاص) و به ترک الازاله ضد عدمی (ضد عام) می گویند. 2. اقتضاء: به معنای دلالت است، اعم از آنکه دلالت، دلالت لفظیه (مطابقی، تضمن، التزامی) باشد یا دلالت عقلیه (مثل آنجا که نهی از ضد، لازمه امر به شیء باشد نه به نحو لزوم بین بمعنی الاعم) باشد. 3. نهی: مراد از نهی، نهی مولوی می باشد و نهی مولوی یعنی نهی ای که از طرف شارع بما هو مولا صادر شده باشد و همچنین مراد از نهی، نهی شرعی است نه نهی عقلی.
مهمترین مباحث این درس:
تحریر محل نزاع در مسأله ضد. معنای کلمات ضد، اقتضا و نهی.