گزیده درس دو
درس قبلی راجع به اهمیت علم منطق بیان گردید و مرحوم مظفر آن را تحت عنوان نیازمندی انسان به علم منطق تبیین نمود. در این درس به تعریف علم منطق پرداخته میشود که ایشان آن را چنین تعریف کرده است: «آلةٌ قانونیةٌ تعصم مراعاتها الذهن عن الخطا فی الفکر: منطق تکنیکی از سنخ قانون است که به کارگیری آن، ذهن را از خطا در اندیشه باز میدارد.» در این تعریف دو واژه وجود دارد که مرحوم مظفر آن را توضیح داده است: یکی، «آلة» و دیگری، «مراعاتها» است. از بررسی این دو واژه برداشت میشود که منطق در قدم اوّل، علم «آلی» است و به حیث ابزار در خدمت علوم دیگر قراردارد و در قدم دوّم، برای مصون ماندن از خطا در تفکر، تنها فراگیری قوانین منطق کفایت نمیکند، بلکه باید از آن نیز استفاده کرد. در ادامه ایشان به این بحث میپردازد که علوم به دو گروه «آلی» و «اَصالی» تقسیم میشود. مراد از علم آلی این است که مقدمه برای علوم دیگر میباشد و علوم اصالی خودش مقصود بالذات است. علم منطق در زمرهی علوم ابزاری برای علوم دیگر است و از این جهت به آن میزان هم گفته میشود که درستی یک علم با آن سنجش میشود. در پایان این درس به این نکته اشاره میشود که علوم آنی دو قسم است: یک قسم آن مقدمه و ابزار برای یک علم است و قسم دوّم آن برای علوم متعدد یا به تعبیری برای تمام علوم مقدمه است که علم منطق در ردیف قسم دوّم قرار دارد.
کلیدواژه: تعریف علم منطق.