گزیده درس صد و شصت و هفت
تا به حال مباحث چهار دسته از اقسام یقینیات بررسی گردید و در این درس به حدسیات پرداخته میشود که قسم پنجم یقینیات را تشکیل میدهد. مرحوم مصنف در حدسیات چهار بحث را دنبال میکند: اوّل، تعریف اجمالی حدسیات است. دوم، ذکر سه مثال برای تبیین حدسیات میباشد. سوم، به تشابه و تمایز حدسیات و مجربات میپردازد. چهارم، آیا حدسیات مانند همان اولیات عمومیت دارد یا نه؟ ایشان حدسیات را به قضایایی تعریف میکند که منشاء آن حدس قوی نفس است. در حدسیات همانند مجربات، مشاهدهی مکرّر و تقارن با یک قیاس خفی مطرح است. تفاوت حدسیات با مجربات در این است که در مجربات تنها حکم به وجود سبب پدیده میشود، بدون آنکه ماهیت آن مشخص گردد، بر خلاف حدسیات که در آن علاوه بر وجود سبب، ماهیت آن نیز بیان میگردد. از این جهت قیاسی که در مجربات به کار میرود همواره به یک شکل است، اما قیاسی که در حدسیات به کار میرود در موارد مختلف گوناگون میشود.
کلیدواژه: حدسیات.