گزیده درس بیست و یک
در درس گذشته راجع به سه واژه «تماثل، تخالف و تقابل» توضیحاتی داده شد و در این درس در ارتباط با اقسام تقابل بحث میشود. استاد در ابتدا پلی به مباحث گذشته میزند و سپس وارد بحث اقسام تقابل میشود. تقابل بر چهار قسم تقسیم میشود که عبارتاند از: نقیضان، ملکه و عدم ملکه، ضدّان و متضایفان. قبلاً متقابلان تعریف شد که به دو معنای متنافر گفته میشود که اجتماعشان در محل واحد از جهت واحد و در یک زمان محال است. تقابل نقیضان که به آن تقابل ایجاب و سلب هم گفته میشود، یکی از دو نقیض وجودی و دیگری عدم آن امر وجودی است، مانند انسان و لاانسان که همانطور اجتماع آن دو ناممکن است، ارتفاع آنها نیز محال است. تقابل ملکه و عدم ملکه این است که دو امر وجودی و عدمی که اجتماعشان غیرممکن است، ولی ارتفاعشان ممکن میباشد و آن در جایی است یک چیز صلاحیت دارا شدن ملکه را ندارد، مانند بینایی و کوری. تقابل ضدّان عبارت است از دو امر وجودی که به صورت پیاپی بر یک موضوع وارد میشود و اجتماعشان در آن غیرممکن است و تصور یکی از آنها به تصور دیگری بستگی ندارد، مانند گرما و سرما، سفیدی و سیاهی و ... تقابل متضایفان، دو امر وجودیاند که باهم تصور میشوند و اجتماعشان در یک موضوع از یک جهت غیرممکن است، ولی ارتفاع آنها جائز میباشد، مانند بالا و پائین، پیش و پس و ...
کلیدواژه: اقسام تقابل.