گزیده درس پنجاه و پنج
در درس قبلی اشاره شد که تقسیم بر دو نوع است: یک نوع، تقسیم کل بر اجزاء است و نوع دیگر، تقسیم کلی بر اجزاء میباشد و این دو باهم تفاوت دارد. تقسیم کل بر اجزاء یا تقسیم طبیعی، بر چهار گونه است: اوّل، تقسیم کل بر اجزاء، تحلیلی [عقلی] است، مانند تقسیم انسان به حیوان و ناطق. مرحوم مصنف میفرماید: از میان اقسام چهارگانه تقسیم کل تنها در این مورد، کل بر اجزاء و اجزاء بر کل قابلحمل است. دوم، تقسیم کل بر اجزاء طبیعی است، مانند تقسیم آب به اکسیژن و هیدروژن. سوم، تقسیم کل بر اجزاء صناعی است. چهارم، تقسیم کل بر اجزاء خارجی است. تقسیم کلی به جزئیات یا تقسیم منطقی، در این نوع تقسیم میان اقسام و مقسم حمل برقرار میشود، بر خلاف تقسیم طبیعی که در آن، مقسم بر اقسام یا اقسام بر مقسم حمل نمیشود، مگر آنکه بر حسب تحلیل عقلی باشد.
کلیدواژه: انواع تقسیم.