گزیده درس صد و دوازده
در درس گذشته «حجت» تعریف شد و در این درس مرحوم مظفر حجت را به سه گونه تقسیم میکند: قیاس، استقراء و تمثیل. مرحوم مصنف پیش از بیان و تعریف این سه قسم به دو مقدمه اشاره میکه مقدمه اول، مربوط به مجموعهی مثالهایی است که بیانگر قیاس، استقراء و تمثیل است و مقدمه دوم، راجع به استنتاجهای قیاسی، استقرائی و تمثیلی میباشد. قیاس گفتاری است که در آن ذهن با استفاده از اصول و قضایای کلی صحیح به مطلوب خود منتقل میشود و راه مطمئن و بنیادی اندیشه همین است. در واقع در قیاس، ذهن از کلی به جزئی سیر میکند. در تمثیل، ذهن از حکم یک چیزی به حکم چیز دیگری به خاطر جهت مشترکی که میان آنها وجود دارد منتقل میشود و در حقیقت ذهن از جزئی به جزئی سیر میکند. در استقراء ذهن، تعداد از جزئیات را بررسی کرده و از آنها یک حکم عام استنباط میکند و در واقع ذهن از جزئی به کلی سیر میکند.
کلیدواژه: اقسام حجت.