گزیده درس صد و پنجاه و چهار
در درس گذشته توضیح داده شد که قیاس مرکب انواع و اقسام مختلفی دارد، ولی دو قسم آن از اهمیت بیشتری برخوردار است: یکی قیاس خلف و دیگری قیاس مساوات است. ایشان پیش از اینکه وارد بحث اصلی شود، برای معرفی بیشتر قیاس خلف پلی به گذشته میزند و میفرماید که قبلا از قیاس خلف در چند مورد یاد شد و تلاش گردید تا برخی از ضروب در اشکال اربعه با قیاس خلف به اثبات برسد که از جمله میتوان به ضرب چهارم از شکل دوم اشاره کرد. قیاس خلف قیاسی است که مطلب را از راه ابطال نقیض آن، ثابت میکند. اثبات یک قضیه از راه خلف بدین صورت است که میگوییم: اگر مطلوب صادق نباشد، نقیض آن صادق خواهدبود. امّا، نقیض آن صادق نیست، زیرا صدق آن مستلزم خلف [خلاف فرض] است، پس باید مطلوب صادق باشد.
کلیدواژه: قیاس خلف.