گزیده درس دوصد و بیست و هشت
بحث در بارهی اقسام و اصناف خطابه است. خطابه به اعتبار موضوع به سه دسته تقسیم میشود و به این تقسیمبندی در درس قبل هم اشاره شد: اوّل، موضوع خطابه یک امر موجود است، یعنی در حال حاضر میباشد به این نوع از خطابه «منافرات» گفته میشود. دوّم، اگر خطابه راجع به موضوعاتی باشد که قبلاً وجود داشت و در حال حاضر وجود ندارد، به این نوع «مشاجرات» میگوید. سوم، اگر موضوع خطابه در حال حاضر موجود نیست، ولی در آینده موجود میشود به این نوع از خطابه «مشاورات» اطلاق میشود. لذا، خطابه به اعتبار همین سه دسته، به سه نوع تقسیم میشود. در ادامه مرحوم مصنف به سراغ انواع مختلف تألیف خطابه و اصطلاحات آن میرود. در ابتدا میفرماید: در خطابه بیشتر بر تمثیل و سپس قیاس تکیه میشود و گاهی نیز در آن از استقراء مورد استفاده قرار میگیرد. ایشان میفرماید: ضرورت ندارد استدلالاتی که در خطابه به کار میرود از جهت تألیف یقینی باشد و تمام شرائط انتاج را داشته باشد و چنانچه تألیف آن بر اساس ظن غالب و قابلانتاج باشد، همینقدر کفایت میکند.
کلیدواژه: صور خطابه.